طراحی شهری
طراحی شهری به فعالیتی میگویند، میان رشته‌ای که هدف اصلی آن ایجاد و احیای کیفیت فضای شهری است. دامنه ی فعالیت این تخصص محدود به زمان روز نمی‌شود و شب را نیز در بر‌می‌گیرد. با در نظر گرفتن این که شهرهای امروزه تبدیل به محیط هایی شبانه روزی شده‌اند، اهمیت توجه به کیفیت فضای شبانه از سوی طراحان شهری، بدیهی است. نورهای متفاوتی که از طریق نورپردازی در شب عناصر شهری را روشن میکند، بسته به این که با چه رنگی، از چه جهتی و با چه شدتی تابیده میشود، تأثیرات کیفی مختلفی در محیط ایجاد میکند. بنابراین، منظر شبانه به عنوان بخش جدا نشدنی در طراحی محیط شهری باید به صورت همزمان با باقی قسمت ها توسط طراحان شهری، طراحی شود. در غیر این صورت دخالت صرف مهندسین نورپردازی ممکن است تهدیدی برای محیط محسوب شود.
نورپردازی
به صورت کلی انواع حالت‌های نورپردازی اعم از تغییر سه اصل مهم نورپردازی یعنی هدف روشنایی، ویژگی منبع نور و موقعیت نور است. در هر طرح نورپردازی شهری بنا به این که چه عنصری از فضا به چه نوع نوری و از چه زاویه‌ای نورپردازی میشود، کیفیت و حالت متفاوتی ایجاد میکند که آشنایی با آن توسط طراحان شهری امری مهم است.
در شرایط امروزی، نورپردازی‌هایی که بیشتر در فضاهای ما صورت گرفته است، به دلیل فقدان حضور طراحان شهری در طول زمان تهیۀ طرح نورپردازی دارای کیفیت مناسب نبوده و با نتیجه ی مورد انتظار از فضا هماهنگ نیست. فعال نبودن طراحان شهری در این مورد مهم موجب می شود که به ناچار همه ی امور نورپردازی به مهندسان برق سپرده شده و آنها با روش سعی و خطا، با تصوری کاملاً مهندسی از نورپردازی، به انتخاب نوع منابع نوری، رنگ نورها و . . . بپردازند. به همین دلیل در نورپردازی بعضی مکان‌ها بدون توجه به هویت و شخصیت آن محیط، احساسات کاملاً مخالف و ناخوشایندی در مصرف کنندگان ایجاد میشود. در نتیجه، زندگی شبانه ی شهری و محیط های شهری و ارتقاء کیفیت فضاها در هماهنگی با ریتم آهنگ تحرکات اجتماعی، شخصیت و روحیۀ غالب در فضا، موضوعی است که توجه به آن از سمت طراحان شهری اجتناب ناپذیر می باشد.
نورپردازی خوب دلیلی برای هویت بخشی به فضا است. با استفاده از این تکنیک مهم می توان سرزندگی و سرحالی را برای شهروندان به ارمغان آورد و آرامش را در فضا برقرار کرد. علاوه بر این نورپردازی درست و اصولی فضاهای متفاوت شهری کارایی محیط را در تمام ساعات شبانه روز ارتقاء می بخشد و موجب ماندگاری شهروندان در محیط بیرون تا دیروقت می شود که این موضوع رونق اقتصادی را در پی خواهد داشت. خلق جلوه بصری، برجسته نشان دادن رنگ و عمق فضا و تاکید بر حجم جسم ها از اهداف نورپردازی مناسب می باشند. نورپردازی را می توان در محیط های گوناگون مثل نمای ساختمان و فضاهای داخلی و بیرونی به صورت موقتی یا دائمی اجرا کرد. گاهی وقتها طراحان نورپردازی را نورآرایی می گویند زیرا این روش راهکاری مناسب و ایده آل جهت ایجاد جذابیت بصری در محیط محسوب می شود. کاربرد نورپردازی در مکان های متفاوف شهر به منظور خلق چشم اندازی زیبا و متفاوت و جذاب تر نشان دادن ساختمان ها در شب است. در گذشته و قبل از آن که نورپردازی دلیلی برای مزین کردن چهره شهر در نظر رفته شود، تصور مردم از شهر خود تصویری بود که در روز از شهر می دیدند. امروزه با اجرای نورپردازی مناسب و اصولی در شهر و فضاهای مختلف نه تنها مکان های ویژه برجسته و جذاب نشان داده می شوند بلکه شهروندان نمایی بسیار چشم نواز از شهر را در شب می بینند. یک نورپردازی کامل و ایده آل خاطره ای بسیار خوشایند و زیبا از شهر در ذهن بیننده به یادگار می گذارد.
از جمله فضاهایی که برای طراحی نورپردازی شهری باید در بگیریم؛ عبارتند از :
شهر مجموعه‌ای فرهنگی/ کالبدی است که بنا بر نیازها، فعالیتها و رفتارهای ساکن آن شکل گرفته است. انسانها بنا به نیازهای فردی یا گروهی خود فعالیت کرده و الگوهای رفتاری خاص خود را نشان می‌دهند. شهر و محیط های مختلف آن بستری است برای این طور اتفاقات متنوع. این محیط ها و بنا به ماهیت و کیفیت خود تصویری ذهنی از خود باقی میگذارند که متقابلاً بر فعالیتها و مخصوصا بر رفتار شهروندان تأثیر گذاشته، آن فضا را در ذهن تبدیل به مکانهایی ویژه میکند که دارای شخصیت و حس و حال خود و در نتیجه جایگاهی در دسته بندی اذهان میشود. انسان ها برای درک صحیح و به یاد سپردن جایگاه پدیده ها، آنها را دسته بندی کرده و به گونه های متفاوت تقسیم میکند. با توجه به این موضوع، کلی ترین انواع فضایی که در شهرها وجود دارند شامل سخت فضاها و نرم فضاها می باشند.
منظور از نرم فضا، فضایی است که عناصر طبیعی در آن نقش اصلی و مهم را به عهده دارند مثل پارکها ، دریاچه و . . . نرم فضاها در شهر به دو صورت بکر و انسان ساخت هستند. عناصر اصلی این نرم فضاها که نورپردازی می شوند، مثل آب (آبنما، فواره و آبشار)، گیاهان (درختان، بوته ها، چمن و علف ها) و صخره ها (کوه ها و سنگ ها) می باشند. طراحی این طور فضاها بر عهده ی طراحان منظر است. بنابراین در این مقاله، به دلیل تخصصی بودن طراحی نرم فضاها، از اظهار نظر درباره ی آنها پرهیز می شود.
منظور از سخت فضاها، فضایی است که با مصالح ساختمانی سخت و مستحکم مثل آجر، سنگ و . . . به وجد می آیند. البته کمتر فضایی را می توان در واقعیت پیدا که صرفاً از عناصر نرم یا سخت ساخته شده باشد و معمولا تلفیقی از آنها دیده می شود. بنابراین منظور از سخت فضا، در این تقسیم بندی، فضاهایی است که عناصر تشکیل دهنده ی بیشتر آن را عناصر سخت تشکیل می دهند.
نقش اساسی که نورپردازی ایفا می کند؛ در محور های زیر خلاصه می شود
موقعیت منبع نور
وجود منبع نور نسبت به هدف نورپردازی می‌تواند وضعیت‌های متفاوتی به خود بگیرد. تابش نور از بالا، پایین، مستقیم (از روبرو و از پشت سر) و زاویه دار (از بالا و پایین)، حالت‌هایی است که در آن منبع نور بیرون از عنصر نورپردازی شده و اصطلاحاً نور از خارج به آن تابیده میشود. در بعضی موارد منبع نور در خود عنصر کار گذاشته میشود که سببب روشنایی کل آن می شود.
جهت دیدن ویدیو های بیشتر در آپارات کلیک کنید
